Viêm trực tràng là gì?Nguyên nhân gây viêm trực tràng

Viêm trực tràng là bệnh lý đường tiêu hóa phổ biến, xảy ra khi lớp niêm mạc trực tràng bị viêm hoặc tổn thương. Bệnh gây khó chịu với các triệu chứng như đau rát, mót rặn, tiêu chảy và chảy máu hậu môn. Nếu không điều trị kịp thời, viêm trực tràng có thể tiến triển mạn tính và dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Cùng phòng khám nội soi tiêu hóa Dr.Giang tìm hiểu nguyên nhân, dấu hiệu và hướng điều trị hiệu quả trong bài viết dưới đây.

1. Viêm trực tràng là gì? Có nguy hiểm không? 

Viêm trực tràng là tình trạng lớp niêm mạc của trực tràng (phần cuối của ruột già, ngay trước hậu môn) bị viêm, thường do nhiễm trùng, bệnh lý viêm ruột, xạ trị ung thư hoặc tác dụng phụ của một số loại thuốc. Bệnh có thể xuất hiện đột ngột (cấp tính) hoặc kéo dài (mãn tính).

Viêm trực tràng có thể nguy hiểm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Mức độ nguy hiểm phụ thuộc vào nguyên nhân, tình trạng viêm và thời gian bệnh kéo dài. Nếu để lâu không điều trị có thể thành viêm đại tràng mãn tính gây ra biến chứng nguy hiểm như áp xe hậu môn, rò hậu môn, thiếu máu do mất máu kéo dài và tăng nguy cơ ung thư trực tràng.

Viêm trực tràng có nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời

2. Nguyên nhân thường gặp gây viêm trực tràng 

Viêm trực tràng có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân như bị nhiễm trùng, bệnh viêm ruột (IBD), xạ trị ung thư, lạm dụng thuốc (kháng sinh), quan hệ tình dục không an toàn, dị vật.

• Nhiễm trùng: Vi khuẩn như lậu, Clostridioides difficile (thường sau khi dùng kháng sinh), hoặc virus như herpes, HPV có thể gây viêm niêm mạc trực tràng.
• Bệnh viêm ruột (IBD): Các bệnh như viêm loét đại tràng hay Crohn làm lớp niêm mạc trực tràng bị tổn thương lâu dài.
• Xạ trị ung thư: Xạ trị vùng bụng hoặc xương chậu, ví dụ điều trị ung thư cổ tử cung, có thể gây viêm trực tràng.
• Sử dụng thuốc: Lạm dụng kháng sinh làm mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột, tạo điều kiện cho viêm nhiễm phát triển.
• Quan hệ tình dục không an toàn: Lây trực tiếp các mầm bệnh qua đường hậu môn, làm tổn thương niêm mạc trực tràng.
• Dị vật: Mảnh xương, hạt cứng hoặc vật thể lạ khác có thể xước niêm mạc trực tràng, gây viêm.

Bị viêm loét đại tràng lâu ngày dẫn tới viêm trực tràng

3. Triệu chứng viêm trực tràng dễ nhận biết

Đau trực tràng, chảy máu hoặc phân có nhầy, tiêu chảy hoặc đi ngoài nhiều lần, cảm giác mót rặn, ngứa rát vùng hậu môn là các triệu chứng phổ biến viêm đại tràng.

• Đau bụng hoặc cảm giác căng tức vùng trực tràng: Thường là đau dai dẳng, âm ỉ, tăng khi tiêu chảy và giảm sau khi đi ngoài. Nếu muốn đi tiêu mà không đi được, mức độ đau sẽ tăng lên.
• Tiêu chảy hoặc đi ngoài nhiều lần: Đây là dấu hiệu rõ ràng nhất, bệnh nhân đi ngoài nhiều lần trong ngày (2–5 lần, nặng có thể lên đến 20–30 lần), phân lỏng, nhiều nước, đôi khi lẫn máu hoặc mủ.
• Chảy máu, đi ngoài có máu trong phân: Phân có thể lẫn một lớp màng máu mỏng ở giai đoạn nhẹ, hoặc vệt máu đậm, chảy nhiều ở giai đoạn nặng.
• Ngứa hoặc nóng rát hậu môn:  Cảm giác khó chịu kéo dài, đặc biệt khi đi vệ sinh, gây mệt mỏi và ảnh hưởng sinh hoạt hàng ngày.

Bác sĩ Giang chia sẻ: “Nhiều bệnh nhân nhầm lẫn triệu chứng viêm trực tràng với bệnh trĩ. Tuy nhiên, khi nội soi sẽ thấy niêm mạc trực tràng sưng đỏ, có ổ loét, tiết dịch nhầy – khác hoàn toàn với búi trĩ.”

Đau tức vùng bụng là dấu hiệu viêm trực tràng phổ biến

4. Viêm trực tràng có chữa khỏi được không? Các phương pháp điều trị 

Viêm trực tràng khó chữa khỏi hoàn toàn, nhưng nếu điều trị đúng cách và chăm sóc hợp lý, bệnh có thể được kiểm soát tốt, giảm triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng. Các phương pháp điều trị bao gồm thuốc Tây, Đông y – thảo dược, chăm sóc tại nhà và can thiệp nội soi.

Thuốc Tây (kháng sinh, kháng viêm, thuốc đặt hậu môn):

Thuốc Tây giúp kiểm soát nhanh các triệu chứng viêm trực tràng như đau, chảy máu, tiêu chảy và cảm giác mót rặn. Thuốc có thể dùng đường uống, đặt hậu môn hoặc kết hợp cả hai tùy mức độ viêm. Thuốc Tây giúp ức chế viêm, diệt vi khuẩn hoặc kiểm soát quá trình viêm mạn tính.

Điều trị theo nguyên nhân:

• Viêm trực tràng do nhiễm trùng: Sử dụng kháng sinh đặc hiệu như Metronidazole, Ciprofloxacin, Amoxicillin, giúp loại bỏ vi khuẩn hoặc virus gây bệnh.
• Viêm trực tràng do bệnh nền (viêm loét đại tràng, Crohn): Dùng thuốc kháng viêm như Mesalazine, Sulfasalazine, kết hợp với các liệu pháp kiểm soát bệnh nền, giúp giảm viêm lâu dài.

Cách dùng:

• Uống theo liều bác sĩ kê đơn, thường kết hợp đặt thuốc hậu môn để tăng hiệu quả tại chỗ.
• Thời gian điều trị tùy mức độ viêm, thường vài tuần đến vài tháng đối với viêm mạn tính.

Ưu điểm:

• Giảm triệu chứng nhanh chóng, hiệu quả rõ rệt trong thời gian ngắn.
• Kiểm soát tình trạng viêm, đặc biệt với viêm cấp tính hoặc do nhiễm trùng.

Nhược điểm:

• Dễ tái phát nếu ngưng thuốc sớm hoặc không tuân thủ liều lượng.
• Dùng lâu dài có thể ảnh hưởng gan, thận, gây rối loạn hệ vi sinh đường ruột, buồn nôn, tiêu chảy.
• Cần theo dõi tác dụng phụ định kỳ với các thuốc kháng viêm mạn tính như Mesalazine.

Đối tượng áp dụng:

• Bệnh nhân viêm trực tràng cấp tính do nhiễm trùng.
• Bệnh nhân viêm trực tràng mạn tính kèm bệnh nền (viêm loét đại tràng, Crohn) theo hướng dẫn của bác sĩ.

Dùng thuốc kháng sinh để điều trị viêm trực tràng

Đông y – thảo dược:

Các bài thuốc Đông y giúp hỗ trợ phục hồi niêm mạc trực tràng, cân bằng hệ tiêu hóa, kháng viêm tự nhiên và tăng sức đề kháng cho niêm mạc. Đồng thời, một số vị thuốc còn giúp giảm đau, chống co thắt và cải thiện tình trạng tiêu chảy hoặc táo bón.

Một số thảo dược thường dùng:

• Hoàng bá, Hoàng liên: kháng viêm, diệt khuẩn, làm lành tổn thương niêm mạc.
• Diếp cá, Trạch tả: thanh nhiệt, lợi tiểu, hỗ trợ tiêu hóa.
• Bạch truật, Cam thảo, Nghệ vàng: ổn định nhu động ruột, giảm viêm và đau.
• Khổ sâm: giảm viêm, kháng khuẩn, đặc biệt cho viêm trực tràng mạn tính.

Cách dùng:

• Sắc nước uống hàng ngày, hoặc kết hợp với thuốc ngâm/đặt hậu môn theo hướng dẫn của bác sĩ Đông y.
• Thường sử dụng liên tục ít nhất vài tuần đến vài tháng để đạt hiệu quả.

Ưu điểm:

• An toàn, ít tác dụng phụ.
• Hỗ trợ giảm triệu chứng lâu dài, hạn chế tái phát.
• Phù hợp với bệnh nhân mạn tính hoặc muốn giảm dùng thuốc Tây lâu dài.

Nhược điểm:

• Tác dụng chậm, cần kiên trì theo phác đồ.
• Hiệu quả phụ thuộc cơ địa và chất lượng thảo dược.

Đối tượng áp dụng:

• Bệnh nhân viêm trực tràng mạn tính, viêm nhẹ chưa cần can thiệp mạnh.
• Người muốn kết hợp Đông y để tăng hiệu quả điều trị dài hạn.

Dùng thảo dược tự nhiên điều trị viêm trực tràng

Chăm sóc tại nhà

Có chế độ ăn uống lành mạnh có nhiều rau xanh, trái cây mềm, thực phẩm giàu probiotic, hạn chế đồ cay nóng, rượu bia, dầu mỡ. Kết hợp uống đủ nước, duy trì sinh hoạt hợp lý, tập thể dục nhẹ.

Tác dụng: Giúp giảm kích thích trực tràng, hỗ trợ tiêu hóa, tăng hiệu quả các phương pháp điều trị y tế.

Lưu ý:

• Đây là biện pháp hỗ trợ, không thay thế thuốc hoặc can thiệp y tế.
• Thường kết hợp cùng thuốc Tây hoặc Đông y để đạt hiệu quả kiểm soát bệnh tối ưu.

Ăn nhiều rau xanh và trái cây để chữa viêm trực tràng

Nội soi can thiệp trong điều trị viêm trực tràng

Nội soi can thiệp bao gồm sinh thiết, xử lý polyp, ổ loét chảy máu hoặc kiểm tra các biến chứng tiền ung thư.

Tác dụng:

• Giúp đánh giá chính xác mức độ tổn thương của trực tràng.
• Phát hiện sớm biến chứng, bao gồm polyp tiền ung thư, ổ loét chảy máu hoặc tổn thương sâu.
• Cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng phác đồ điều trị cá nhân hóa, từ đó nâng cao hiệu quả điều trị và giảm nguy cơ tái phát.

Ưu điểm:

• Giúp bác sĩ ra quyết định điều trị chính xác và kiểm soát bệnh lâu dài.
• Phát hiện sớm các vấn đề nguy cơ cao, ngăn ngừa biến chứng nghiêm trọng.

Nhược điểm:

• Đây là phương pháp xâm lấn, cần thực hiện tại cơ sở y tế chuyên môn.
• Có thể gây khó chịu tạm thời trong quá trình thực hiện, như cảm giác căng tức, hơi đau hoặc đầy bụng nhẹ.
• Chi phí cao hơn so với các phương pháp chẩn đoán thông thường.

Nội soi để chuẩn đoán và can thiệp viêm trực tràng

Phẫu thuật 

Được chỉ định khi bệnh tiến triển nặng, mãn tính hoặc khi các phương pháp khác không hiệu quả. Bác sĩ có thể phẫu thuật để loại bỏ phần mô bị tổn thương hoặc trong trường hợp nặng nhất có thể phải cắt bỏ toàn bộ trực tràng

5. Biến chứng nguy hiểm nếu không điều trị kịp thời viêm trực tràng

Nếu viêm trực tràng không được điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như thiếu máu, áp xe, rò hậu môn, hẹp trực tràng và nguy cơ ung thư trực tràng.

• Thiếu máu: Chảy máu trực tràng kéo dài làm giảm lượng hồng cầu, gây mệt mỏi, da xanh, chóng mặt.
• Áp xe trực tràng: Nhiễm trùng tạo túi mủ trong trực tràng, gây đau dữ dội, sưng nóng, sốt cao.
• Rò hậu môn: Viêm loét mạn tính dẫn đến hình thành đường rò từ trực tràng ra da quanh hậu môn, gây đau, chảy mủ.
• Hẹp trực tràng: Tổn thương niêm mạc lâu ngày hình thành sẹo xơ, khiến đi đại tiện khó khăn và đau rát.
• Nhiễm trùng lan rộng: Vi khuẩn từ ổ viêm có thể lan ra các mô xung quanh, nguy cơ nhiễm trùng nặng.
• Ung thư trực tràng: Viêm mạn tính kéo dài làm tăng nguy cơ tiến triển thành ung thư, biểu hiện qua máu trong phân, đau bụng, thay đổi thói quen đi ngoài và sút cân không rõ nguyên nhân.

6. Cách phòng ngừa và kiểm soát viêm trực tràng 

Viêm trực tràng có thể được kiểm soát và ngăn tái phát nếu người bệnh duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, giữ vệ sinh, điều chỉnh lối sống và khám định kỳ.

Ăn uống an toàn và lành mạnh

• Ăn chín, uống sôi, hạn chế thực phẩm tái sống.
• Giảm đồ cay nóng, rượu bia, cà phê để không làm kích thích niêm mạc trực tràng.
• Ăn nhiều rau củ dễ tiêu, giàu chất xơ để hỗ trợ tiêu hóa và làm mềm phân.
• Sử dụng sữa chua, men vi sinh để bổ sung lợi khuẩn, cải thiện tiêu hóa và hạn chế viêm trực tràng.

Quan hệ tình dục an toàn

• Tránh lây nhiễm mầm bệnh trực tiếp qua đường tình dục, giảm nguy cơ viêm nhiễm trực tràng.
• Hạn chế quan hệ tình dục – nhất là quan hệ qua đường hậu môn

Thói quen sinh hoạt lành mạnh

• Uống đủ 2 lít nước mỗi ngày.
• Không nhịn đại tiện, đi ngoài ngay khi có nhu cầu để giảm áp lực trực tràng.
• Giữ tinh thần thoải mái, tránh stress kéo dài.
• Hạn chế thức khuya và ăn khuya.

Khám và nội soi định kỳ

• Thăm khám bác sĩ chuyên khoa thường xuyên để phát hiện sớm các tổn thương trực tràng, polyp hoặc dấu hiệu bất thường.
• Nội soi định kỳ giúp bác sĩ xây dựng phác đồ cá nhân hóa, kiểm soát viêm lâu dài và phòng ngừa biến chứng.

Nghỉ ngơi hợp lý để kiểm soát viêm trực tràng

7. Điều trị viêm trực tràng ở đâu tốt? Phòng khám nội soi Dr.Giang

Viêm trực tràng là bệnh lý tiêu hóa cần được chẩn đoán chính xác và điều trị bởi bác sĩ chuyên khoa sâu. Tại Hà Nội, Phòng khám nội soi Dr.Giang được đánh giá là địa chỉ hàng đầu trong thăm khám và điều trị viêm trực tràng được nhiều bệnh nhân tin tưởng lựa chọn nhờ đội ngũ chuyên môn cao và hệ thống thiết bị nội soi hiện đại.

Lý do nên chọn Dr.Giang để điều trị viêm trực tràng

• Bác sĩ chuyên khoa hàng đầu: TS.BS Đỗ Anh Giang với hơn 20 năm kinh nghiệm, bác sĩ Giang đã điều trị thành công nhiều ca viêm đại – trực tràng phức tạp, mạn tính hoặc có biến chứng.
• Hệ thống nội soi tiêu hóa tiên tiến: Phòng khám trang bị máy nội soi Olympus thế hệ mới, cho phép phát hiện sớm những tổn thương nhỏ trong trực tràng như vết loét, ổ viêm, polyp hoặc dấu hiệu tiền ung thư. Nhờ đó, việc chẩn đoán chính xác hơn, giúp xây dựng phác đồ điều trị tối ưu.
• Phác đồ điều trị cá nhân hóa: Bác sĩ Giang thiết kế lộ trình riêng cho từng người bệnh dựa trên kết quả nội soi và xét nghiệm. Phác đồ kết hợp giữa thuốc Tây, thảo dược hỗ trợ cùng chế độ dinh dưỡng và sinh hoạt khoa học, giúp giảm nhanh triệu chứng và ngăn tái phát.
• Hiệu quả điều trị được kiểm chứng: Hàng nghìn bệnh nhân đã cải thiện rõ các triệu chứng đau rát hậu môn, tiêu chảy, chảy máu trực tràng chỉ sau 2–3 tuần. Đặc biệt, nhiều ca viêm mạn tính đã ổn định lâu dài, ăn uống dễ tiêu và chất lượng sống được nâng cao rõ rệt.

Bác sĩ tư vấn chi tiết để điều trị viêm trực tràng ở Dr.Giang

8. FAQ – thường gặp về viêm trực tràng

Viêm trực tràng có lây không?

Có. Bệnh có thể lây qua đường tình dục không an toàn, nhất là với các tác nhân như lậu, Chlamydia hoặc HSV. Ngoài ra, ăn thực phẩm tái sống, nước nhiễm khuẩn cũng có thể khiến vi khuẩn, ký sinh trùng xâm nhập và gây viêm trực tràng.

Viêm trực tràng có dẫn đến ung thư không?

Viêm mạn tính kéo dài khiến niêm mạc trực tràng liên tục bị tổn thương, hình thành loét, polyp hoặc tế bào bất thường. Nếu không được điều trị đúng cách, bệnh có thể tiến triển thành ung thư đại – trực tràng, đặc biệt ở người trên 40 tuổi.

Bao lâu cần nội soi lại khi bị viêm trực tràng?

Người bệnh nên nội soi định kỳ 6–12 tháng/lần để theo dõi mức độ viêm và phát hiện sớm biến chứng như polyp hay loạn sản tế bào. Trường hợp viêm nặng hoặc từng có tổn thương tiền ung thư, bác sĩ có thể chỉ định kiểm tra sớm hơn.

Viêm trực tràng có tự khỏi không?

Một số trường hợp nhẹ có thể giảm triệu chứng khi ăn uống lành mạnh, nghỉ ngơi đủ. Tuy nhiên, đa phần cần điều trị bằng thuốc và theo dõi nội soi để tránh tái phát hoặc chuyển sang mạn tính, gây chảy máu, loét hoặc hẹp trực tràng.

Hy vọng qua bài viết, bạn đã nắm rõ được viêm trực tràng là gì và cách điều trị, phòng tránh bệnh hiệu quả. Hãy liên hệ đặt lịch nội soi và tư vấn trực tiếp với TS.BS Đỗ Anh Giang để được chẩn đoán chính xác nguyên nhân, điều trị đúng hướng và ngăn ngừa tái phát viêm trực tràng.