Điều trị viêm đại tràng co thắt? Danh sách các loại thuốc thường dùng

Chào Dũng, 

Điều trị viêm đại tràng co thắt cần kết hợp sử dụng thuốc Tây theo hướng dẫn bác sĩ (thuốc chống co thắt, ổn định nhu động, men vi sinh), Đông y và thảo dược, liệu pháp tâm lý, chế độ ăn uống lành mạnh và lối sống điều độ. Đồng thời áp dụng các biện pháp chăm sóc hỗ trợ tại nhà như chườm ấm hoặc massage bụng để kiểm soát triệu chứng và hạn chế tái phát.

1. Vì sao khó điều trị dứt điểm viêm đại tràng co thắt?

Viêm đại tràng co thắt khó điều trị dứt điểm vì đây là bệnh mạn tính, tái phát theo chu kỳ và không gây tổn thương thực thể rõ ràng ở đại tràng.

Các yếu tố chính gồm:

• Rối loạn thần kinh ruột: Khi hệ thần kinh kiểm soát ruột hoạt động quá mức, cơ đại tràng co bóp mạnh, gây đau bụng, đầy hơi, tiêu chảy hoặc táo bón xen kẽ.
• Căng thẳng, lo âu kéo dài: Stress làm tăng nhạy cảm đường ruột, khiến triệu chứng xuất hiện hoặc nặng hơn, khó kiểm soát bằng thuốc.
• Chế độ ăn thất thường, nhiễm khuẩn, dùng kháng sinh kéo dài: Làm mất cân bằng vi sinh đường ruột, kích thích đại tràng co thắt và rối loạn tiêu hóa.

Mặc dù khó chữa khỏi hoàn toàn, viêm đại tràng co thắt có thể kiểm soát tốt nếu người bệnh duy trì chế độ ăn uống hợp lý, sinh hoạt điều độ, quản lý stress và tuân thủ điều trị theo hướng dẫn bác sĩ.

Viêm đại tràng co thắt dễ tái phát nên khó điều trị dứt điểm

2. Nguyên tắc điều trị viêm đại tràng co thắt

Nguyên tắc điều trị viêm đại tràng co thắt là tập trung vào kiểm soát triệu chứng, ổn định chức năng ruột và duy trì lối sống lành mạnh để giảm tái phát. Cụ thể:

• Điều chỉnh chế độ ăn: Người bệnh nên ăn đủ bữa, chia nhỏ 5–6 bữa/ngày, chọn thực phẩm dễ tiêu như cơm mềm, cháo, khoai luộc, hạn chế đồ chiên rán, cay nóng, sữa nhiều béo, cà phê, rượu bia giúp giảm kích ứng niêm mạc đại tràng và hạn chế cơn co thắt.
• Quản lý stress và tâm lý: Stress và lo âu kéo dài làm tăng nhạy cảm đường ruột, khiến đại tràng co bóp quá mức. Bằng cách thực hành thư giãn, yoga, thiền, ngủ đủ giấc giúp cải thiện chức năng ruột và giảm triệu chứng đau bụng, đầy hơi.
• Sử dụng thuốc theo chỉ định: Trong trường hợp cần thiết, bác sĩ có thể kê thuốc giảm co thắt, men vi sinh hoặc thuốc điều hòa nhu động ruột để kiểm soát tiêu chảy, táo bón hoặc đau bụng.
• Duy trì sinh hoạt khoa học: Tập thể dục nhẹ nhàng, uống đủ nước, tránh bỏ bữa hoặc ăn quá no giúp ổn định nhu động ruột và cải thiện hấp thu dinh dưỡng, đồng thời hạn chế tái phát bệnh.

3. Các phương pháp điều trị viêm đại tràng co thắt hiện nay

Hiện nay, viêm đại tràng co thắt được điều trị kết hợp thuốc Tây y, Đông y và thảo dược, liệu pháp tâm lý, chế độ dinh dưỡng, vật lý trị liệu và chăm sóc hỗ trợ giúp giảm đau, ổn định tiêu hóa và kiểm soát triệu chứng lâu dài.

3.1. Điều trị bằng thuốc Tây y (theo phác đồ)

Điều trị viêm đại tràng co thắt bằng thuốc Tây y bao gồm các nhóm thuốc chống co thắt, điều hòa nhu động, men vi sinh, an thần nhẹ và kháng sinh khi cần.

• Thuốc chống co thắt: Trimebutine, Duspatalin, Spasmaverine giảm cơn đau quặn bụng và điều hòa hoạt động cơ ruột.
• Thuốc ổn định nhu động ruột: Loperamide (giảm tiêu chảy), Forlax (giảm táo bón) để hạn chế áp lực lên niêm mạc đại tràng.
• Thuốc an thần hoặc chống trầm cảm nhẹ: Amitriptyline, Spasfon hỗ trợ kiểm soát triệu chứng khi stress hoặc lo âu làm bệnh nặng hơn.
• Men vi sinh: Giúp cân bằng hệ vi khuẩn có lợi, cải thiện tiêu hóa và giảm đầy hơi, chướng bụng.
• Kháng sinh: Rifaximin chỉ dùng khi có nhiễm khuẩn ruột, giúp loại bỏ vi khuẩn gây viêm nhưng cần theo chỉ định để tránh rối loạn vi sinh.

Lưu ý: Thuốc Tây y phải dùng đúng liều, theo phác đồ bác sĩ; không tự phối hợp để tránh tác dụng phụ và tình trạng bệnh trầm trọng hơn.

Sử dụng thuốc chống co thắt để điều trị viêm đại tràng

3.2. Điều trị viêm đại tràng co thắt bằng Đông y và thảo dược hỗ trợ

Điều trị bằng Đông y sử dụng các thảo dược như bạch truật, mộc hương, trần bì, hoàng liên, sa nhân, bào chế dưới dạng thuốc sắc, trà thảo dược hoặc viên hoàn để ổn định nhu động ruột, giảm co thắt và làm dịu niêm mạc đại tràng.

• Thuốc sắc: Mộc hương, bạch truật, cam thảo, hoàng kỳ, lá ổi, khổ sâm giúp ổn định nhu động ruột, giảm co thắt, làm dịu niêm mạc đại tràng và cải thiện tiêu hóa.
• Trà thảo dược hỗ trợ: gừng – mật ong, nghệ – mật ong, chè dây, lá mơ lông giúp làm dịu niêm mạc, giảm đầy hơi, tiêu chảy.

Phương pháp Đông y tập trung trị từ gốc, ít tác dụng phụ, cần kiên trì 2–3 tháng để thấy kết quả, có thể kết hợp với thuốc Tây trong giai đoạn cấp nếu cần.

Sử dụng thuốc đông y để chữa viêm đại tràng co thắt

3.3. Điều trị bằng liệu pháp tâm lý

Liệu pháp tâm lý trong điều trị viêm đại tràng co thắt tập trung vào việc giảm stress, ổn định cảm xúc và cải thiện tâm trạng bằng cách thiền, hít thở sâu, tập yoga hoặc đi bộ đều đặn, ngủ đủ giấc và hạn chế cà phê, rượu, thuốc lá. 

• Thiền và hít thở sâu 15 phút/ngày: giúp hệ thần kinh thư giãn, giảm co thắt cơ ruột, giảm đau và chướng bụng.
• Yoga, đi bộ, tập thể dục nhẹ: cải thiện tuần hoàn máu, tăng nhu động ruột, hỗ trợ tiêu hóa đều hơn.
• Ngủ đủ giấc, hạn chế cà phê, rượu và thuốc lá: cân bằng hormone, giảm kích thích niêm mạc đại tràng.
• Kiểm soát lo âu và căng thẳng: tránh ám ảnh về bệnh, giảm tần suất và mức độ bùng phát triệu chứng tiêu hóa.

Nhờ các biện pháp tâm lý này, nhiều người giảm 50–70% các cơn đau và rối loạn đại tiện mà không cần tăng liều thuốc Tây, đồng thời cải thiện chất lượng cuộc sống lâu dài.

Tập yoga để hạn chế stress giúp giảm triệu chứng viêm đại tràng

3.4. Điều trị viêm đại tràng co thắt bằng chế độ dinh dưỡng

Chế độ dinh dưỡng cho người viêm đại tràng nên chia nhỏ bữa, ăn đúng giờ, ưu tiên thực phẩm mềm, dễ tiêu như cháo, súp, khoai lang, bí đỏ, rau củ luộc, cá hấp, sữa chua men sống, đồng thời hạn chế đồ cay, dầu mỡ, rượu bia, cà phê và nước có gas.

• Chia nhỏ bữa ăn, ăn đúng giờ: Giúp đại tràng không bị quá tải, duy trì nhịp tiêu hóa ổn định.
• Thực phẩm nên ăn: Cháo, súp, rau củ luộc, khoai lang, bí đỏ, cá hấp, sữa chua men sống dễ tiêu hóa, làm dịu niêm mạc, bổ sung lợi khuẩn, giảm rối loạn tiêu hóa.
• Thực phẩm cần tránh: Đồ ăn nhiều dầu mỡ, cay nóng, rượu bia, nước có gas, cà phê dễ kích thích co thắt và viêm niêm mạc.
• Uống đủ nước 1,5–2 lít/ngày: Giúp phân mềm, hỗ trợ nhu động ruột, hạn chế táo bón.
• Tăng cường chất xơ hòa tan: Yến mạch, rau xanh non làm mềm phân, ổn định tiêu hóa mà không gây đầy hơi.
• Hạn chế sữa động vật nếu dễ đầy bụng: Tránh kích thích co thắt hoặc tiêu chảy do kém dung nạp lactose.

Ưu tiên thực phẩm dễ tiêu, giàu dinh dưỡng khi bị viêm đại tràng

3.5. Điều trị bằng vật lý trị liệu và chăm sóc hỗ trợ

Điều trị viêm đại tràng co thắt bằng vật lý trị liệu và chăm sóc hỗ trợ bao gồm xoa bóp bụng, chườm ấm và tập thể dục nhẹ để giảm triệu chứng và cải thiện tiêu hóa.

• Xoa bóp bụng: Thực hiện nhẹ nhàng theo chiều kim đồng hồ 10–15 phút mỗi ngày giúp giảm co thắt, kích thích nhu động ruột, làm dịu cảm giác đau.
• Chườm ấm vùng bụng dưới: Giúp thư giãn cơ, giảm đau quặn đột ngột và cảm giác khó chịu.
• Tập thể dục nhẹ: Các hoạt động như đi bộ, đạp xe, bơi, yoga hỗ trợ tuần hoàn, tăng nhu động ruột, giảm căng thẳng và cải thiện hiệu quả điều trị.

Chườm ấm vùng bụng để giảm triệu chứng co thắt đại tràng

4. Cách phòng ngừa tái phát viêm đại tràng co thắt

Cách phòng ngừa tái phát viêm đại tràng co thắt tập trung vào ăn uống điều độ, kiểm soát stress, duy trì lợi khuẩn đường ruột, tập thể dục đều đặn và khám sức khỏe định kỳ.

• Ăn uống điều độ, đúng giờ: Chia nhỏ bữa ăn, tránh để bụng quá đói hoặc ăn quá no giúp ổn định nhu động ruột, giảm nguy cơ co thắt và rối loạn tiêu hóa.
• Kiểm soát stress: Hạn chế căng thẳng, làm việc quá sức, kết hợp các liệu pháp thư giãn như thiền, yoga để giảm nguy cơ kích thích đại tràng.
• Hạn chế dùng thuốc bừa bãi: Tránh lạm dụng kháng sinh, thuốc giảm đau vì có thể gây rối loạn vi sinh và kích ứng niêm mạc.
• Tăng cường lợi khuẩn: Sử dụng sữa chua, men vi sinh giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột, ổn định tiêu hóa và giảm tái phát.
• Tập thể dục đều đặn: 30 phút/ngày các hoạt động nhẹ nhàng như đi bộ, đạp xe, yoga giúp nhu động ruột hoạt động tốt, giảm triệu chứng.
• Khám định kỳ: 6–12 tháng/lần để theo dõi chức năng tiêu hóa, phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường.
• Duy trì chế độ ăn bảo vệ đại tràng: Người nhạy cảm nên tiếp tục ăn các thực phẩm mềm, dễ tiêu, ít dầu mỡ ngay cả khi đã hết triệu chứng, giúp duy trì hiệu quả phòng ngừa lâu dài.

Tái khám định kỳ để nội soi viêm đại tràng phát hiện sớm bệnh lý

5. Khi nào cần gặp bác sĩ ngay?

Dũng cần gặp bác sĩ ngay khi đau bụng dữ dội, đi ngoài ra máu hoặc chất nhầy, sụt cân nhanh, mệt mỏi, dùng thuốc không hiệu quả hoặc có sốt, mất nước, đầy hơi tăng nhanh.

• Đau bụng quặn, đi ngoài ra máu/nhầy: Có thể là dấu hiệu viêm loét nặng hoặc xuất huyết đại tràng.
• Sụt cân, mệt mỏi, thiếu máu: Cảnh báo cơ thể hấp thu kém hoặc viêm kéo dài gây thiếu dưỡng chất.
• Thuốc không giảm triệu chứng sau 2–4 tuần: Cho thấy phương pháp điều trị hiện tại chưa hiệu quả, cần đánh giá lại.
• Sốt, mất nước, đầy hơi tăng nhanh: Có thể liên quan nhiễm trùng ruột hoặc biến chứng cấp tính, cần làm nội soi và xét nghiệm để chẩn đoán chính xác.

Cần đi khám ngay khi có triệu chứng đau bụng, chảy máu

Điều trị viêm đại tràng co thắt hiệu quả cần kết hợp thuốc, chế độ dinh dưỡng hợp lý và chăm sóc tâm lý. Với phương pháp đúng và duy trì lâu dài, Dũng có thể kiểm soát triệu chứng, hạn chế tái phát và duy trì sức khỏe bình thường. Ngoài ra, tái khám định kỳ giúp theo dõi tiến triển bệnh và điều chỉnh phác đồ kịp thời.