Điều trị viêm đại tràng mãn tính? Gợi ý 5 phương pháp điều trị hiệu quả mãn tính

Chào Minh, 

Điều trị viêm đại tràng mãn tính hiệu quả cần phối hợp nhiều biện pháp như dùng thuốc Tây y theo phác đồ bác sĩ để kiểm soát viêm, kết hợp thảo dược tự nhiên hỗ trợ phục hồi niêm mạc, duy trì chế độ ăn uống – sinh hoạt khoa học, giữ tinh thần thoải mái và tái khám định kỳ. Mục tiêu điều trị là kiểm soát triệu chứng, ổn định lâu dài và ngăn ngừa tái phát, giúp người bệnh duy trì chất lượng cuộc sống tốt hơn.

Điều trị viêm đại tràng mãn tính cần kết hợp nhiều phương pháp để đạt hiệu quả tốt nhất

1. Nguyên tắc điều trị viêm đại tràng mãn tính

Nguyên tắc điều trị viêm đại tràng mãn tính là giảm viêm, phục hồi niêm mạc và ngăn tái phát lâu dài. Mục tiêu không chỉ dừng ở việc kiểm soát triệu chứng mà còn giúp ổn định nhu động ruột, cân bằng hệ vi sinh và duy trì tiêu hóa khỏe mạnh.

Theo phác đồ của Bộ Y tế, việc điều trị viêm đại tràng mãn tính cần kết hợp thuốc – chế độ ăn uống – tâm lý:

• Thuốc điều trị: Dùng thuốc kháng viêm, chống co thắt, bù nước điện giải hoặc men vi sinh để phục hồi hệ lợi khuẩn.
• Chế độ dinh dưỡng: Ăn chín, uống sôi, hạn chế dầu mỡ, thức ăn cay, rau sống, rượu bia và cà phê và tăng cường thực phẩm dễ tiêu như cháo, cá hấp, sữa chua, rau luộc.
• Điều chỉnh tâm lý: Giữ tinh thần thoải mái, ngủ đủ giấc, tránh lo âu –  yếu tố thường kích hoạt cơn co thắt đại tràng.

Bác sĩ Giang nhấn mạnh: “Viêm đại tràng mãn tính không thể chữa khỏi nếu chỉ dùng thuốc. Phải phối hợp đồng thời ba yếu tố: điều trị y học – dinh dưỡng hợp lý – kiểm soát căng thẳng để mang lại hiệu quả bền vững”.

Viêm đại tràng mãn tính cần kết hợp nhiều yếu tố để mang lại hiệu quả tốt

2. Các phương pháp điều trị viêm đại tràng mãn tính hiện nay

Điều trị viêm đại tràng mãn tính cần phối hợp nhiều biện pháp như dùng thuốc Tây y để kiểm soát viêm, kết hợp thảo dược tự nhiên phục hồi niêm mạc, duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, kiểm soát căng thẳng và can thiệp nội soi hoặc phẫu thuật khi có biến chứng.

Điều trị bằng thuốc Tây y

Điều trị viêm đại tràng mãn tính bằng thuốc Tây y là phương pháp phổ biến nhất, giúp kiểm soát triệu chứng, giảm viêm và ổn định nhu động ruột. Tùy tình trạng bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định các nhóm thuốc sau:

• Thuốc chống viêm và giảm co thắt: gồm Mesalazine, Sulfasalazine, Olsalazine  giúp giảm viêm ở niêm mạc đại tràng, giảm đau và cải thiện tình trạng co thắt.
• Thuốc kháng sinh (khi có nhiễm khuẩn): Metronidazole, Ciprofloxacin dùng trong trường hợp có dấu hiệu nhiễm khuẩn đường ruột, giúp kiểm soát viêm lan rộng.
• Thuốc điều hòa nhu động ruột: Trimebutine, Mebeverine làm giảm cơn đau quặn bụng, giúp nhu động ruột hoạt động ổn định hơn.
• Thuốc cầm tiêu chảy hoặc làm mềm phân: Loperamide (dành cho tiêu chảy) và Lactulose (cho táo bón) giúp điều chỉnh rối loạn đại tiện.
• Men vi sinh (Probiotic): Lactobacillus, Bifidobacterium bổ sung lợi khuẩn để cân bằng hệ vi sinh đường ruột, hỗ trợ tiêu hóa tốt hơn.
• Trường hợp nặng: Có thể cần sử dụng thuốc ức chế miễn dịch (Prednisolone, Azathioprine) hoặc thuốc sinh học (Infliximab, Adalimumab) để kiểm soát viêm sâu, ngăn tổn thương lan rộng.

Lưu ý: Tuyệt đối không tự ý mua thuốc kháng sinh hay thuốc giảm đau, vì có thể gây loạn khuẩn, khiến bệnh nặng hơn hoặc xuất hiện biến chứng.

Dùng thuốc điều trị viêm đúng theo chỉ định của bác sĩ

Điều trị viêm đại tràng mãn tính bằng thuốc Đông y – thảo dược hỗ trợ

Điều trị viêm đại tràng bằng Đông y tập trung vào việc giảm viêm, phục hồi niêm mạc ruột và cân bằng hệ vi sinh đường ruột. Phương pháp này sử dụng các vị thuốc tự nhiên lành tính, giúp ổn định lâu dài mà ít gây tác dụng phụ.

Một số thảo dược thường dùng:

• Trà khổ sâm, bạch truật, cam thảo, hoàng kỳ: có tác dụng giảm viêm, cân bằng nhu động ruột và cải thiện tiêu hóa.
• Tinh nghệ kết hợp mật ong: giúp làm lành vết loét niêm mạc, giảm viêm và hỗ trợ tiêu hóa tốt hơn.
• Chè vằng, lá ổi non: có tác dụng cầm tiêu chảy, giảm co thắt, làm dịu cơn đau bụng.
• Lá mơ lông, rau má: kháng khuẩn nhẹ, giúp thanh nhiệt, hỗ trợ nhuận tràng và cải thiện chức năng ruột.
• Búp ổi, vỏ cây sim, hương phụ: giúp giảm viêm, giảm đau bụng, làm săn niêm mạc ruột.
• Ô tặc cốt (mai mực), bạch truật, sa nhân: giảm đầy hơi, chướng bụng, tăng hấp thu.
• Hoắc hương, trần bì: hỗ trợ tiêu hóa, giảm đầy hơi, kích thích ăn ngon miệng.
• Nhân trần, cam thảo đất: thanh nhiệt, lợi mật, hỗ trợ chuyển hóa tiêu hóa tốt hơn.

Lưu ý: Người bệnh không nên tự ý phối hợp thảo dược khi chưa có hướng dẫn chuyên môn, vì có thể gây tương tác hoặc làm giảm tác dụng thuốc Tây đang sử dụng.

Sử dụng bài thuốc đông y tự nhiên để chữa viêm đại tràng

Điều trị bằng chế độ ăn uống

Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc ổn định đường ruột, giảm viêm và hạn chế tái phát. Người bệnh cần duy trì nguyên tắc ăn dễ tiêu, chia nhỏ bữa và tránh thực phẩm kích thích niêm mạc đại tràng.

Nguyên tắc chung:

• Ăn chậm, nhai kỹ, chia nhỏ thành 5–6 bữa/ngày để giảm áp lực lên ruột.
• Ưu tiên thực phẩm mềm, dễ tiêu, tránh ăn quá no hoặc để bụng quá đói.
• Uống đủ nước (khoảng 2 lít/ngày) để hỗ trợ tiêu hóa và tránh táo bón.

Thực phẩm nên ăn:

• Cháo, súp, cơm mềm, bún phở nấu loãng giúp tiêu hóa nhẹ nhàng.
• Cá, thịt nạc, trứng luộc hoặc hấp cung cấp đạm dễ hấp thu.
• Rau củ luộc, khoai lang, chuối chín, bí đỏ để bổ sung chất xơ hòa tan, giúp ruột hoạt động ổn định.
• Sữa chua, men vi sinh tự nhiên giúp bổ sung lợi khuẩn, cân bằng hệ vi sinh đường ruột.

Thực phẩm cần tránh:

• Đồ chiên rán, nhiều dầu mỡ sẽ gây khó tiêu, dễ gây đầy hơi và đau bụng.
• Gia vị cay, tiêu, ớt, tỏi kích thích niêm mạc, làm tăng viêm.
• Rượu bia, cà phê, nước ngọt có gas làm tăng tiết axit, rối loạn nhu động ruột.
• Sữa tươi nhiều lactose có thể gây tiêu chảy hoặc đầy bụng.

Bổ sung dinh dưỡng tốt cho cơ thể khi bị viêm đại tràng mãn tính

Điều trị bằng tâm lý và lối sống

Người bị viêm đại tràng mãn tính chỉ có thể kiểm soát bệnh hiệu quả khi giữ tinh thần ổn định và duy trì lối sống lành mạnh.

• Giữ tinh thần thoải mái: Hạn chế căng thẳng, lo âu, thay vào đó có thể thư giãn bằng đọc sách, nghe nhạc, đi dạo, hoặc ngồi thiền để giảm stress.
• Ngủ đủ giấc: Ngủ 7–8 tiếng mỗi ngày giúp cơ thể phục hồi và ổn định hoạt động của ruột. Tránh thức khuya hoặc ngủ không đều, vì dễ gây rối loạn tiêu hóa.
• Tập thể dục nhẹ nhàng: Các bài tập như đi bộ, yoga, hít thở sâu giúp kích thích tiêu hóa, cải thiện nhu động ruột và giảm căng thẳng. Nên tập đều đặn 20–30 phút mỗi ngày.
• Giữ thái độ sống tích cực: Luôn lạc quan, kiên trì điều trị và tránh lo lắng thái quá. Tâm lý ổn định giúp cơ thể hấp thu thuốc tốt hơn và ngăn bệnh tái phát.

Tập thể dục 30 phút/ngày để cải thiện sức khỏe, duy trình lối sống lành mạnh

Điều trị can thiệp y tế (hiếm khi cần)

Điều trị can thiệp y tế chỉ được chỉ định khi viêm đại tràng gây biến chứng nghiêm trọng như xuất huyết, thủng ruột, hẹp đại tràng hoặc nghi ngờ ung thư.

• Nội soi và sinh thiết: Giúp xác định chính xác mức độ viêm, loét hoặc phát hiện sớm tế bào bất thường. Đây là bước bắt buộc trước khi xem xét phẫu thuật.
• Phẫu thuật cắt bỏ đoạn ruột tổn thương: Áp dụng khi có biến chứng thủng ruột, tắc ruột hoặc nguy cơ ung thư hóa. Sau phẫu thuật, người bệnh cần được theo dõi dinh dưỡng và tái khám định kỳ.
• Theo dõi chuyên khoa tiêu hóa lâu dài: Ngay cả sau khi can thiệp, việc kiểm tra định kỳ giúp phát hiện sớm nguy cơ tái phát và điều chỉnh chế độ ăn, thuốc phù hợp.

Nội soi kiểm tra và đánh giá tình trạng viêm đại tràng mãn tính

3. Các triệu chứng viêm đại tràng mãn tính cần gặp bác sĩ ngay

Người bị viêm đại tràng mãn tính nên đi khám ngay khi có các triệu chứng đau bụng kéo dài, tiêu chảy hơn 2 tuần, phân có máu hoặc nhầy, sụt cân nhanh, mệt mỏi, táo bón xen kẽ, hoặc điều trị không cải thiện sau 1 tháng. Vì đây là những dấu hiệu cảnh báo tổn thương nặng hoặc biến chứng nguy hiểm.

• Đau bụng và tiêu chảy kéo dài trên 2 tuần: Cho thấy tình trạng viêm chưa được kiểm soát, có thể lan rộng hoặc tái phát mạn tính.
• Phân có máu hoặc nhầy thường xuyên: Dấu hiệu cảnh báo tổn thương niêm mạc nghiêm trọng, cần nội soi ngay để loại trừ polyp hoặc ung thư.
• Sụt cân nhanh, mệt mỏi, thiếu máu: Cho thấy cơ thể bị rối loạn hấp thu và mất máu kéo dài, ảnh hưởng toàn thân.
• Rối loạn đại tiện (đi ngoài nhiều lần hoặc táo bón xen kẽ): Thể hiện nhu động ruột bị rối loạn, đặc trưng của giai đoạn viêm mạn tính.
• Sau điều trị 4–6 tuần không cải thiện: Có thể do dùng thuốc không đúng phác đồ hoặc bệnh chuyển sang thể nặng hơn.

Đại tiện ra máu cần phải đi khám ngay để kiểm tra

4. Cách phòng ngừa tái phát viêm đại tràng mãn tính

Để phòng ngừa tái phát viêm đại tràng mãn tính, người bệnh cần duy trì chế độ ăn uống điều độ, lối sống lành mạnh và tái khám định kỳ để kiểm soát tình trạng viêm. Đây là 3 yếu tố then chốt giúp ổn định niêm mạc đại tràng và ngăn biến chứng lâu dài.

Ăn uống khoa học

• Ăn đúng giờ, không bỏ bữa để tránh tăng tiết acid gây kích thích đại tràng.
• Hạn chế thực phẩm sống, lạnh, cay, chiên rán, vì dễ gây viêm tái phát.
• Tránh rượu bia, cà phê, thuốc lá, các chất kích thích làm tăng nhu động ruột.
• Ăn chậm, nhai kỹ giúp tiêu hóa tốt, giảm áp lực lên đại tràng.

Sinh hoạt điều độ

• Duy trì tập thể dục nhẹ 30 phút/ngày như đi bộ, đạp xe hoặc yoga để tăng lưu thông máu và cải thiện tiêu hóa.
• Giữ tinh thần thoải mái, ngủ đủ 7–8 tiếng mỗi đêm, vì căng thẳng là yếu tố kích thích bệnh bùng phát.
• Không tự ý sử dụng thuốc giảm đau hoặc kháng sinh, vì có thể làm mất cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột.

Theo dõi định kỳ

• Nội soi đại tràng mỗi 6–12 tháng để phát hiện sớm tổn thương hoặc polyp.
• Bổ sung men vi sinh định kỳ, giúp duy trì hệ lợi khuẩn, hỗ trợ cân bằng tiêu hóa và giảm nguy cơ viêm tái phát.

Tái khám định kỳ để bác sĩ tư vấn phác đồ điều trị viêm đại tràng

Điều trị viêm đại tràng mãn tính cần kiên trì và phối hợp sử dụng thuốc đúng chỉ định, duy trì chế độ ăn uống – sinh hoạt khoa học và tái khám định kỳ. Khi được điều trị sớm và đúng cách, phần lớn bệnh nhân có thể kiểm soát triệu chứng, ngăn ngừa tái phát và sống khỏe lâu dài.

Nếu bạn đang gặp vấn đề về tiêu hóa hoặc nghi ngờ viêm đại tràng, hãy đến Phòng khám nội soi – tiêu hóa Dr.Giang để được bác sĩ chuyên khoa trực tiếp thăm khám, nội soi và tư vấn phác đồ điều trị cá nhân hóa.