Trào ngược dạ dày gây đau họng? cơ chế gây đau họng

Chào Nam,

Trào ngược dạ dày gây đau họng là do axit và enzyme tiêu hóa từ dạ dày trào ngược lên thực quản – họng, làm kích ứng và tổn thương niêm mạc, gây cảm giác sưng, viêm, đau rát, khàn tiếng và ho kéo dài. Tình trạng trào ngược thường rõ hơn vào ban đêm hoặc sau khi ăn no, nằm ngay sau ăn. Nếu không điều trị sớm, có thể dẫn đến viêm họng mạn tính, viêm thanh quản hoặc biến chứng đường hô hấp.

Trào ngược dạ dày gây đau họng chủ yếu do axit trào ngược

1. Cơ chế trào ngược gây đau họng

Cơ chế trào ngược dạ dày gây đau họng chủ yếu do axit và dịch tiêu hóa từ dạ dày trào ngược lên thực quản và họng, làm tổn thương niêm mạc vùng này, dẫn đến viêm, sưng và cảm giác đau rát họng kéo dài.

• Axit và enzyme ăn mòn: Dịch vị dạ dày chứa axit hydrochloric và enzyme pepsin có tính ăn mòn mạnh. Khi trào ngược lên họng, chúng phá hủy lớp niêm mạc bảo vệ mỏng manh, khiến vùng họng bị viêm đỏ, rát, đau khi nuốt hoặc nói chuyện.
• Suy yếu cơ vòng thực quản dưới (LES): Cơ vòng này có nhiệm vụ ngăn axit trào ngược. Khi bị suy yếu hoặc giãn, axit dễ dàng đi ngược lên thực quản và họng, gây tổn thương niêm mạc.
• Tổn thương do phản xạ ho: Axit kích thích dây thần kinh ở họng, gây ho kéo dài. Tình trạng ho liên tục làm họng bị khô và trầy xước, khiến cảm giác đau rát nặng hơn.

Cơ chế gây trào ngược dạ dày đau họng do axit và enzyme tác động

2. Triệu chứng thường gặp trào ngược dạ dày gây đau họng

Trào ngược dạ dày gây đau họng thường đi kèm nhiều triệu chứng đặc trưng như đau rát họng, ho khan kéo dài, khàn tiếng, cảm giác vướng như có dị vật trong cổ họng và khó nuốt. 

• Đau, rát họng: do axit ăn mòn và gây viêm niêm mạc họng, khiến họng nóng rát, nhất là sau khi ăn hoặc khi nằm.
• Ho khan kéo dài: phản xạ ho xuất hiện khi axit kích thích vùng hầu họng và dây thanh quản, thường xảy ra về đêm.
• Khàn tiếng: dây thanh quản bị sưng viêm do tiếp xúc với axit, khiến giọng nói khàn hoặc mất tiếng tạm thời.
• Cảm giác vướng víu trong cổ họng: do niêm mạc sưng và tăng tiết nhầy, người bệnh cảm giác như có dị vật trong cổ.
• Khó nuốt: khi viêm họng và thực quản dưới tiến triển, cảm giác đau và co thắt khiến việc nuốt trở nên khó khăn hơn.

3. Khi nào trào ngược dạ dày gây đau họng nguy hiểm?

Đau họng kéo dài trên 2 tuần, ho ra máu, khó nuốt, sụt cân nhanh hoặc mất tiếng thường xuyên là những dấu hiệu cảnh báo trào ngược dạ dày đã gây biến chứng nặng.

• Đau họng kéo dài trên 2 tuần không giảm: Cho thấy niêm mạc họng bị viêm loét sâu, có thể lan xuống thanh quản hoặc thực quản.
• Ho ra máu, khó nuốt: Dấu hiệu tổn thương mạch máu hoặc hẹp thực quản do viêm kéo dài.
• Sụt cân nhanh, ăn uống kém: Cảnh báo hệ tiêu hóa bị ảnh hưởng nghiêm trọng, thức ăn khó tiêu hoặc nuốt đau.
• Mất tiếng, khàn tiếng thường xuyên: Cho thấy thanh quản bị viêm mãn tính, dễ dẫn đến viêm thanh quản tái phát hoặc tổn thương dây thanh âm.

Những biểu hiện trên có thể là dấu hiệu biến chứng của trào ngược nặng, như viêm loét thực quản hoặc Barrett thực quản – tình trạng tiền ung thư. Khi gặp, cần đi khám sớm để được nội soi và điều trị kịp thời.

Ho ra máu do viêm thực quản – trào ngược dạ dày

4. Cách xử lý khi bị đau họng do trào ngược dạ dày

Để xử lý đau họng do trào ngược dạ dày, cần điều trị triệt để nguyên nhân gây trào ngược và bảo vệ niêm mạc họng khỏi tác động của axit. Bằng cách kết hợp dùng thuốc theo chỉ định bác sĩ, điều chỉnh chế độ ăn uống và thay đổi thói quen sinh hoạt, người bệnh có thể kiểm soát axit dạ dày, giảm viêm họng và ngăn bệnh tái phát.

Dùng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ:

• Thuốc ức chế bơm proton (PPI): Omeprazole, Esomeprazole, Pantoprazole… giúp giảm tiết axit dạ dày, hạn chế trào ngược.
• Thuốc kháng axit: Gaviscon, Maalox… giúp trung hòa axit ngay khi xuất hiện triệu chứng ợ nóng, đau họng.
• Thuốc bảo vệ niêm mạc: Sucralfate hoặc Alginat tạo lớp màng bảo vệ, ngăn axit làm tổn thương họng – thực quản.
• Thuốc tăng vận động dạ dày: Domperidone, Metoclopramide giúp thức ăn tiêu hóa nhanh hơn, giảm nguy cơ trào ngược.

Điều chỉnh chế độ ăn uống:

• Nên ăn: Cháo, súp, cơm mềm, rau luộc, thịt nạc, cá hấp, sữa chua không đường.
• Tránh ăn: Thực phẩm cay, chua, chiên rán, socola, bạc hà, hành tỏi, cà phê, rượu bia, nước ngọt có ga.
• Thói quen ăn: Chia nhỏ bữa (5–6 bữa/ngày), ăn chậm, nhai kỹ, không ăn sát giờ ngủ (cách bữa tối ít nhất 3 tiếng).

Điều chỉnh lối sống:

• Kê cao đầu giường 10–15 cm khi ngủ để ngăn axit trào ngược.
• Không nằm ngay sau khi ăn, nên đi bộ nhẹ nhàng 15–20 phút.
• Duy trì cân nặng hợp lý, tránh mặc quần áo bó chặt vùng bụng.
• Hạn chế căng thẳng, stress vì có thể làm tăng tiết axit.

Dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ để điều trị trào ngược dạ dày

Lời khuyên của chuyên gia: 

Với tình trạng đau họng kéo dài kèm ợ chua hoặc ho khan, Nam nên thăm khám tại các cơ sở chuyên khoa Tiêu hóa hoặc Tai – Mũi – Họng. Việc kiểm tra sớm giúp phát hiện sớm tổn thương niêm mạc, điều trị tận gốc trào ngược và ngăn ngừa biến chứng nặng hơn.