Viêm đại tràng co thắt? nguyên nhân và cách điều trị dứt điểm

Chào Hằng,

Viêm đại tràng co thắt (hội chứng ruột kích thích – IBS) là bệnh tiêu hóa phổ biến, lành tính, gây đau bụng quặn, rối loạn đại tiện (tiêu chảy, táo bón hoặc xen kẽ) và đầy hơi, chướng bụng. Mặc dù không nguy hiểm đến tính mạng, IBS có thể làm giảm chất lượng sống, tinh thần và hiệu suất lao động, học tập.

Viêm đại tràng co thắt gây đau quặn bụng, rối loạn đại tiện

1. Nguyên nhân gây viêm đại tràng co thắt

Viêm đại tràng co thắt chủ yếu do rối loạn chức năng tiêu hóa, căng thẳng tâm lý, mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột, nhiễm trùng và dị ứng thực phẩm. 

• Rối loạn chức năng tiêu hóa: Nhu động ruột co bóp bất thường hoặc hệ thần kinh ruột mất kiểm soát, khiến đại tràng phản ứng quá mức, gây đau quặn và rối loạn đại tiện.
• Yếu tố tâm lý: Căng thẳng, lo âu, hoặc stress kéo dài làm tăng tín hiệu thần kinh từ não đến ruột, khiến ruột dễ bị kích thích và triệu chứng xuất hiện thường xuyên hơn.
• Mất cân bằng vi khuẩn đường ruột: Khi lợi khuẩn suy giảm và hại khuẩn tăng lên, lớp niêm mạc ruột bị tổn thương, khả năng tiêu hóa và hấp thu giảm, dẫn đến viêm.
• Dị ứng hoặc nhạy cảm thực phẩm: Các loại đồ ăn cay, chua, nhiều dầu mỡ hay thực phẩm chế biến sẵn dễ kích ứng thành ruột, gây co thắt và đầy hơi.
• Yếu tố khác: Nhiễm trùng đường ruột, rối loạn hormone serotonin hoặc phản ứng miễn dịch bất thường cũng có thể kích hoạt hoặc làm nặng thêm tình trạng bệnh.

Rối loạn chức năng tiêu hóa là nguyên nhân chính gây viêm đại tràng co thắt

2. Triệu chứng thường gặp

Người bị viêm đại tràng co thắt thường gặp các triệu chứng như đau bụng, rối loạn đại tiện, đầy hơi chướng bụng, phân có chất nhầy, mệt mỏi và mất ngủ.

• Đau bụng: Cơn đau thường quặn ở vùng bụng dưới, lan sang hai bên, giảm sau khi đi đại tiện. Mức độ đau thay đổi tùy cảm xúc, đặc biệt tăng khi căng thẳng hoặc ăn đồ khó tiêu.
• Rối loạn đại tiện: Người bệnh có thể tiêu chảy, táo bón, hoặc xen kẽ cả hai. Đại tiện nhiều lần trong ngày nhưng lượng phân ít, cảm giác đi không hết phân là đặc trưng của bệnh.
• Đầy hơi, chướng bụng: Thức ăn không tiêu hóa hết và khí tích tụ trong ruột khiến bụng căng tức, khó chịu, đặc biệt sau bữa ăn hoặc về chiều tối.
• Phân có chất nhầy: Do viêm và tăng tiết dịch ở niêm mạc đại tràng, phân thường dính nhầy trắng đục, nhưng không lẫn máu (giúp phân biệt với bệnh viêm loét đại tràng).
• Mệt mỏi, mất ngủ: Đau bụng, rối loạn tiêu hóa kéo dài khiến cơ thể suy nhược, ăn uống kém, từ đó ảnh hưởng giấc ngủ và tinh thần. 

3. Viêm đại tràng co thắt có nguy hiểm không?

Viêm đại tràng co thắt không gây nguy hiểm đến tính mạng và không dẫn đến ung thư, tuy nhiên nếu kéo dài, bệnh có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống, tinh thần và dễ bị nhầm lẫn với các bệnh lý nguy hiểm khác.

• Không gây tổn thương thực thể: Đây là bệnh lý lành tính, không làm viêm loét hay hoại tử niêm mạc đại tràng, nên không dẫn đến ung thư hay biến chứng nguy hiểm như viêm loét đại tràng hay ung thư đại tràng.
• Ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống: Các triệu chứng đau bụng, rối loạn đại tiện, đầy hơi kéo dài khiến người bệnh ăn uống kém, sút cân, mất ngủ, giảm tập trung và năng suất làm việc.
• Ảnh hưởng đến tinh thần: Cảm giác khó chịu, đau tái phát thường xuyên dễ khiến người bệnh lo âu, stress, làm bệnh càng nặng hơn – tạo thành vòng luẩn quẩn giữa tâm lý và tiêu hóa.
• Dễ nhầm với bệnh lý khác: Do biểu hiện tương tự viêm loét đại tràng, polyp hay ung thư ruột, nên nếu chủ quan không thăm khám, bệnh nhân có thể bỏ lỡ giai đoạn chẩn đoán sớm của các bệnh nghiêm trọng hơn.

Viêm đại tràng co thắt có thể gây biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng tới sức khỏe

4. Chẩn đoán viêm đại tràng co thắt

Viêm đại tràng co thắt được chẩn đoán chủ yếu dựa trên triệu chứng lâm sàng kết hợp các xét nghiệm loại trừ và nội soi đại tràng. 

• Khai thác triệu chứng lâm sàng: Bác sĩ sẽ hỏi về đặc điểm cơn đau bụng, thói quen đại tiện, tình trạng đầy hơi, chướng bụng và các yếu tố làm tăng hoặc giảm triệu chứng (thường giảm sau khi đi đại tiện).
• Xét nghiệm loại trừ: Bao gồm xét nghiệm máu, phân để loại trừ các bệnh viêm ruột, nhiễm trùng, ký sinh trùng hoặc chảy máu tiêu hóa. Các chỉ số viêm (CRP, bạch cầu) thường bình thường ở bệnh nhân viêm đại tràng co thắt.
• Nội soi đại tràng: Hình ảnh niêm mạc ruột hoàn toàn bình thường, không loét, không polyp hay khối u. Đây là tiêu chí quan trọng để phân biệt với các bệnh lý thực thể khác như viêm loét đại tràng hay ung thư.

Nội soi giúp chẩn đoán viêm đại tràng co thắt chính xác

5. Cách điều trị viêm đại tràng co thắt

Viêm đại tràng co thắt không thể chữa khỏi hoàn toàn nhưng có thể kiểm soát tốt nếu điều trị đúng cách, kết hợp thuốc, chế độ ăn uống và điều chỉnh lối sống.

5.1. Điều trị bằng thuốc (theo chỉ định bác sĩ)

Thuốc là phương pháp giúp kiểm soát triệu chứng viêm đại tràng co thắt hiệu quả, giảm đau bụng, điều hòa nhu động ruột và ổn định tâm lý. Tuy nhiên, việc sử dụng phải theo chỉ định của bác sĩ để tránh tác dụng phụ hoặc phụ thuộc thuốc.

• Thuốc chống co thắt đại tràng (Dicycloverine, Mebeverine): Giúp làm giãn cơ trơn, giảm các cơn đau quặn và khó chịu vùng bụng.
• Thuốc điều hòa nhu động ruột:  Loperamide, Lactulose hoặc PEG dùng để kiểm soát tình trạng tiêu chảy hoặc táo bón.
• Men vi sinh và Probiotic: Giúp cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột, giảm đầy hơi và rối loạn tiêu hóa.
• Thuốc an thần nhẹ hoặc kháng trầm cảm liều thấp: Áp dụng khi người bệnh có stress, lo âu kéo dài để điều hòa trục thần kinh ruột – não.

Dùng thuốc kháng sinh, kháng viêm chữa viêm đại tràng co thắt

5.2. Điều chỉnh chế độ ăn uống

Khi Hằng bị viêm đại tràng co thắt nên ăn uống đúng giờ, chia nhỏ bữa, ưu tiên thực phẩm dễ tiêu, đồng thời hạn chế đồ cay, nhiều dầu mỡ, rượu bia, cà phê để giảm triệu chứng và ngăn bệnh tái phát.

Nguyên tắc dinh dưỡng nên áp dụng:

• Ăn nhiều rau xanh, trái cây dễ tiêu và ngũ cốc nguyên hạt: Bổ sung chất xơ hòa tan giúp làm mềm phân, giảm táo bón và cải thiện nhu động ruột.
• Ưu tiên thực phẩm ít sinh hơi, ít lên men: Gồm cơm trắng, khoai lang, bí đỏ, chuối chín, thịt nạc, cá hấp — giúp hạn chế đầy hơi, chướng bụng.
• Tránh đồ cay nóng, chiên rán, nhiều dầu mỡ, rượu bia và cà phê: Những thực phẩm này dễ gây kích ứng niêm mạc ruột và làm tăng triệu chứng đau bụng, rối loạn đại tiện.
• Ăn uống đúng giờ, chia nhỏ bữa và nhai kỹ: Giúp giảm áp lực cho đại tràng, hạn chế co thắt sau bữa ăn.
• Uống đủ nước (1,5–2 lít/ngày): Hỗ trợ tiêu hóa, phòng táo bón và thải độc tố ra khỏi cơ thể.

5.3. Thay đổi lối sống và tâm lý trị liệu

Người bị viêm đại tràng co thắt cần duy trì lối sống lành mạnh, ngủ đủ giấc, tập thể dục nhẹ đều đặn và kiểm soát căng thẳng để giảm co thắt, ổn định nhu động ruột và hạn chế triệu chứng tái phát.

• Giảm stress: Thực hành thiền, yoga, tập thở sâu hoặc đi bộ nhẹ để làm dịu thần kinh ruột – não, giảm co thắt và đau bụng.
• Ngủ đủ giấc, tránh thức khuya: Giúp cơ thể phục hồi, ổn định hoạt động tiêu hóa và tăng sức đề kháng.
• Tập thể dục đều đặn: Các bài tập nhẹ nhàng như đi bộ, yoga, cầu lồng cải thiện nhu động ruột, hỗ trợ tiêu hóa và giảm đầy hơi, chướng bụng.
• Hỗ trợ tâm lý khi cần: Trường hợp căng thẳng kéo dài hoặc lo âu nhiều, nên tham vấn chuyên gia tâm lý để kiểm soát stress hiệu quả.

Ngủ đủ giấc mỗi ngày để hạn chế triệu chứng viêm đại tràng co thắt

6. Chế độ ăn cho người viêm đại tràng co thắt

Người bị viêm đại tràng co thắt như Hằng nên ăn nhiều rau xanh, sữa chua, ngũ cốc nguyên hạt, đồng thời tránh đồ cay, chiên rán, cà phê và rượu bia và duy trì ăn uống đúng giờ, chia nhỏ bữa để giảm triệu chứng và ổn định chức năng tiêu hóa.

Các thực phẩm nên ăn

• Rau xanh nấu chín: Cung cấp vitamin, khoáng chất, chất xơ hòa tan, dễ tiêu và không kích thích ruột.
• Sữa chua, thực phẩm lên men: Chứa probiotics giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột, giảm đầy hơi, tiêu chảy hoặc táo bón.
• Ngũ cốc nguyên hạt: Hỗ trợ tiêu hóa, cải thiện nhu động ruột.
• Thịt nạc, cá, trứng: Protein dễ tiêu, giúp cơ thể phục hồi mà không làm nặng ruột.
• Trái cây mềm, chín: Chuối, đu đủ, bơ… dễ tiêu, bổ sung vitamin và chất xơ hòa tan.

Thực phẩm cần tránh

• Đồ cay, chiên rán, nhiều dầu mỡ: Kích thích niêm mạc ruột, gây co thắt, khó tiêu.
• Cà phê, rượu bia, nước ngọt có gas: Gây kích thích thần kinh ruột, làm triệu chứng nặng hơn.
• Thức ăn chế biến sẵn, đóng hộp: Chứa nhiều phụ gia, muối, chất bảo quản, khó tiêu.
• Rau sống, nhiều xơ thô: Rau cần, măng, ngô dễ gây ma sát với niêm mạc ruột đang viêm, gây đau và đi ngoài ra máu.

Lưu ý: Ưu tiên thực phẩm dễ tiêu, chia nhỏ bữa, ăn đúng giờ và uống đủ nước để kiểm soát viêm đại tràng co thắt hiệu quả.

Ưu tiên ăn thực phẩm mềm, dễ tiêu hóa khi bị viêm đại tràng

7. Khám và điều trị tại Phòng khám nội soi tiêu hóa Dr.Giang

Phòng khám nội soi tiêu hóa Dr.Giang là một trong những địa chỉ uy tín hàng đầu tại Việt Nam, chuyên khám và điều trị các bệnh đường tiêu hóa, đặc biệt là viêm đại tràng. Phòng khám do Ts.Bs Đỗ Anh Giang – chuyên gia tiêu hóa với hơn 20 năm kinh nghiệm, từng công tác tại nhiều bệnh viện lớn, đào tạo chuyên sâu ở Nhật Bản và Singapore – trực tiếp phụ trách, đảm bảo chẩn đoán chính xác và điều trị hiệu quả các bệnh lý đường ruột.

Ưu điểm nổi bật của Phòng khám Dr.Giang:

• Trang thiết bị hiện đại: Hệ thống nội soi NBI Olympus giúp phát hiện sớm tổn thương niêm mạc, ngay cả khi triệu chứng chưa rõ ràng, nâng cao hiệu quả chẩn đoán.
• Phác đồ cá nhân hóa: Kết hợp thuốc, chế độ dinh dưỡng và hỗ trợ tâm lý, giúp kiểm soát triệu chứng, giảm tái phát và duy trì sức khỏe đường ruột lâu dài.
• Chi phí công khai, minh bạch: Mọi dịch vụ được niêm yết rõ ràng, đảm bảo quyền lợi cho người bệnh.
• Theo dõi định kỳ và dịch vụ tận tâm: Tư vấn dinh dưỡng riêng, khám định kỳ, không gian khám kín đáo, thân thiện, mang lại trải nghiệm thoải mái và an tâm cho người bệnh.

Nội soi để phát hiện sớm bệnh viêm đại tràng tại Dr.Giang

Lời khuyên chuyên gia:

Nếu Hằng có các triệu chứng viêm đại tràng như đau bụng, rối loạn tiêu hóa, đầy hơi hay đi ngoài bất thường, hãy chủ động thăm khám sớm tại phòng khám uy tín như Dr.Giang. Việc chẩn đoán kịp thời và xây dựng phác đồ cá nhân hóa giúp kiểm soát triệu chứng, ngăn ngừa tái phát và tránh các biến chứng nguy hiểm. Đồng thời, Hằng cần kết hợp chế độ ăn uống hợp lý, lối sống lành mạnh và theo dõi định kỳ sẽ giúp duy trì sức khỏe đường ruột lâu dài.