Nứt kẽ hậu môn là gì? Nguyên nhân, triệu chứng & cách điều trị

Nứt kẽ hậu môn là một vấn đề sức khỏe thường gặp, gây khó chịu khi đi vệ sinh và ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày. Nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của bệnh có thể khác nhau tùy từng người, từ các vết nứt nhỏ đến tình trạng mạn tính kéo dài. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu và hiểu rõ cách chăm sóc, điều trị sẽ giúp giảm đau, ngăn ngừa biến chứng và hạn chế tái phát. Bài viết dưới đây sẽ hướng dẫn chi tiết về triệu chứng, nguyên nhân và phương pháp xử lý nứt kẽ hậu môn.

1. Nứt kẽ hậu môn là gì? 

Nứt kẽ hậu môn là vết rách nhỏ ở lớp niêm mạc ống hậu môn, thường gây đau rát và chảy máu khi đi vệ sinh, đặc biệt sau khi đi tiêu phân cứng. Nứt kẽ hậu môn thường xảy ra khi người bệnh bị táo bón, rặn mạnh, phân cứng hoặc kích thước lớn, làm niêm mạc hậu môn bị rách và cơ vòng hậu môn co thắt, kéo rộng vết nứt.

Đây là bệnh lý phổ biến, có thể gặp ở nhiều lứa tuổi, từ trẻ nhỏ đến người trung niên. Tùy vào mức độ cơn đau cũng như thời gian kéo dài, bệnh được chia thành hai nhóm như sau:

• Nứt hậu môn cấp tính: Vết rách nông, nhỏ, viêm nhẹ, kéo dài dưới 6 tuần, thường gây đau rát nhưng có thể khỏi khi chăm sóc đúng cách.
• Nứt hậu môn mạn tính: Vết rách sâu, rộng, kéo dài trên 6 tuần với triệu chứng đau thắt, tái đi tái lại, cần điều trị chuyên sâu hoặc phẫu thuật.

Ngoài ra, nứt hậu môn dễ nhầm với bệnh trĩ, do đó cần phân biệt sớm để lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp và tránh biến chứng như nứt mạn tính hoặc lan rộng vào cơ vòng hậu môn.

Nứt kẽ hậu môn là bệnh lý thường gặp hiện nay

2. Nguyên nhân gây nứt kẽ hậu môn

Nguyên nhân gây nứt kẽ hậu môn chủ yếu do chấn thương khi đi tiêu phân lớn, cứng hoặc rặn nhiều (táo bón), tiêu chảy kéo dài. Ngoài ra, còn có thể do quan hệ tình dục qua đường hậu môn, sinh nở, bệnh Crohn, viêm loét đại tràng, sẹo hậu môn sau điều trị trĩ hoặc vệ sinh không đúng cách vùng hậu môn.

• Táo bón mãn tính hoặc phân cứng: Khi phân lớn và khô đi qua ống hậu môn, lực rặn mạnh làm rách niêm mạc, gây đau rát và chảy máu. Đây là nguyên nhân phổ biến nhất.
• Tiêu chảy kéo dài: Niêm mạc hậu môn liên tục bị kích thích, ma sát nhiều lần làm tăng nguy cơ tổn thương, hình thành vết nứt.
• Quan hệ tình dục qua đường hậu môn hoặc đưa vật lạ vào hậu môn: Gây căng niêm mạc và rách lớp niêm mạc hậu môn.
• Sinh nở: Quá trình giãn niêm mạc hậu môn trong sinh con có thể tạo vết nứt.
• Bệnh lý nền: Bệnh Crohn, viêm loét đại tràng, sẹo hậu môn sau điều trị trĩ làm niêm mạc yếu, giảm khả năng phục hồi.
• Vệ sinh không đúng cách: Dùng giấy vệ sinh cứng hoặc chà xát mạnh làm niêm mạc dễ bị tổn thương.
• Chế độ ăn uống thiếu hợp lý: Ít chất xơ, uống không đủ nước dẫn đến táo bón, tăng nguy cơ nứt hậu môn.
• Ít vận động: Hoạt động thể chất thấp làm chậm nhu động ruột, gây táo bón kéo dài.

Táo bón mãn tính là nguyên nhân chính gây nứt kẽ hậu môn

3. Triệu chứng nhận biết nứt kẽ hậu môn

Triệu chứng điển hình của nứt kẽ hậu môn là đau rát khi đi đại tiện và chảy máu đỏ tươi, kèm theo ngứa ngáy, khó đi vệ sinh và vết nứt nhỏ ở rìa hậu môn.

• Đau rát dữ dội khi đi đại tiện: Vết nứt làm niêm mạc hậu môn bị tổn thương, cơn đau có thể kéo dài vài giờ, ảnh hưởng sinh hoạt hàng ngày.
• Chảy máu đỏ tươi: Vết nứt làm rách mạch máu nhỏ ở niêm mạc hậu môn, máu thường xuất hiện ngay khi đi cầu, nhỏ giọt hoặc dính trên giấy vệ sinh.
• Ngứa ngáy vùng hậu môn: Có thể do niêm mạc bị tổn thương kết hợp viêm, tiết dịch hậu môn hoặc nhiễm khuẩn thứ phát, tạo cảm giác ngứa, khó chịu.
• Khó đi đại tiện, sợ đi vệ sinh: Do cơn đau, người bệnh có thể nhịn đại tiện, dẫn đến táo bón nặng hơn và tăng nguy cơ làm vết nứt nặng thêm.
• Quan sát thấy vết nứt nhỏ: Vết rách thường nằm ở rìa hậu môn, có thể nhìn thấy lớp niêm mạc bị lộ, nhất là khi bệnh ở giai đoạn cấp tính.

Nứt kẽ hậu môn thường gây đau rát, đặc biệt là khi đi đại tiện

4. Nứt kẽ hậu môn có nguy hiểm không?

Nứt kẽ hậu môn nếu không được điều trị kịp thời có thể gây đau dai dẳng, tái phát nhiều lần dẫn tới các biến chứng hậu môn nguy hiểm như áp xe, rò hậu môn và viêm nhiễm.

• Dễ bị nứt hậu môn mạn tính: Khi vết nứt không lành sau 6 tuần, lớp niêm mạc hậu môn bị tổn thương kéo dài, tạo điều kiện cho viêm nhiễm phát triển và khó phục hồi tự nhiên.
• Tái phát nhiều lần: Người bệnh sẽ gặp cơn đau rát mỗi lần đi đại tiện, tình trạng này kéo dài gây khó chịu, ảnh hưởng sinh hoạt, lo âu và giảm chất lượng cuộc sống.
• Nguy cơ biến chứng: Vết nứt kéo dài và tái phát dễ dẫn tới các biến chứng như áp xe hậu môn (mủ tích tụ trong niêm mạc), rò hậu môn (tạo lỗ thông bất thường giữa hậu môn và da) và viêm nhiễm nặng, khiến việc điều trị thuốc trở nên khó khăn hơn.
• Cần phẫu thuật khi thuốc không hiệu quả: Nếu các phương pháp điều trị bảo tồn (thuốc bôi, thuốc uống, thay đổi lối sống) không còn hiệu quả, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật để loại bỏ vết nứt, ngăn ngừa biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống.

5. Điều trị và chăm sóc nứt kẽ hậu môn tại nhà

Nứt kẽ hậu môn có thể được điều trị tại nhà bằng các phương pháp kết hợp chế độ ăn uống, sinh hoạt và thuốc điều trị giúp giảm đau, làm lành vết nứt và ngăn tái phát.

• Thay đổi chế độ ăn uống: Ăn nhiều thực phẩm giàu chất xơ như rau xanh, trái cây mềm, yến mạch để làm phân mềm, dễ đi đại tiện. Hạn chế đồ cay nóng, chiên rán, nhiều dầu mỡ, thức ăn khó tiêu để giảm áp lực lên niêm mạc hậu môn và hỗ trợ vết nứt lành nhanh hơn.
• Uống đủ nước: Bổ sung 1,5–2 lít nước mỗi ngày, chia thành nhiều lần uống, giúp phân mềm hơn và dễ đi cầu, hạn chế tình trạng rách niêm mạc, phòng ngừa nứt kẽ tái phát.
• Ngâm hậu môn trong nước ấm: Khoảng 10–15 phút, 1–2 lần mỗi ngày, giúp giảm đau, thư giãn cơ thắt hậu môn và tăng tuần hoàn máu tại chỗ, từ đó hỗ trợ quá trình lành vết nứt.
• Tạo thói quen đi vệ sinh khoa học: Đi đại tiện đúng giờ, không nhịn đi cầu và tránh rặn mạnh để giảm áp lực lên vết nứt, hạn chế tình trạng tái phát và kiểm soát tốt hơn các cơn đau khi đi vệ sinh.
• Sử dụng thuốc theo chỉ định bác sĩ: Gồm thuốc làm mềm phân (lactulose, macrogol), thuốc bôi trơn niêm mạc Nitroglycerin và kem nifedipine hoặc diltiazem bôi tại chỗ. Thuốc giúp giảm co thắt cơ vòng hậu môn, giảm đau và thúc đẩy vết nứt lành nhanh hơn.
• Vệ sinh sạch sẽ vùng hậu môn: Nên rửa nhẹ nhàng bằng nước ấm sau khi đi đại tiện, tránh dùng giấy thô ráp, xà phòng mạnh hoặc hóa chất kích ứng.

Ngâm nước ấm để điều trị nứt kẽ hậu môn tại nhà

6. Điều trị chuyên khoa khi nứt kẽ hậu môn nặng hoặc tái phát

Khi nứt kẽ hậu môn nặng hoặc tái phát nhiều lần, bệnh nhân cần được điều trị chuyên khoa bằng cách khám kỹ, dùng thuốc đặc trị và can thiệp y tế nếu cần để giảm đau, giúp vết nứt lành và ngăn biến chứng.

Khám và nội soi hậu môn trực tràng:

Giúp xác định chính xác nguyên nhân nứt kẽ, phân biệt với các bệnh khác như trĩ, bệnh Crohn hoặc các tổn thương nghiêm trọng khác. Nội soi cũng giúp bác sĩ đánh giá mức độ tổn thương niêm mạc và lập kế hoạch điều trị phù hợp.

Sử dụng thuốc điều trị nứt kẽ hậu môn

Bằng cách sử dụng cả thuốc uống và thuốc bôi kết hợp để điều trị nứt kẽ hậu môn hiệu quả.

+ Thuốc uống:

• Thuốc giảm co thắt cơ thắt hậu môn: Drotaverine, Mebeverine giúp giảm đau khi đi đại tiện.
• Thuốc chống viêm hoặc giảm đau: Paracetamol hoặc NSAID theo chỉ định nếu đau nhiều.

+ Thuốc bôi tại chỗ:

• Kem làm giãn cơ thắt hậu môn: Nifedipine 0,2% – 0,3%, Diltiazem 2% giúp giảm co thắt, tăng lưu thông máu và thúc đẩy lành vết nứt.
• Thuốc mỡ làm mềm niêm mạc và giảm đau: Hydrocortisone mỡ hoặc lidocaine gel giúp giảm đau tức thì và chống viêm nhẹ.

Thủ thuật/Phẫu thuật

Chỉ áp dụng khi vết nứt mạn tính hoặc không đáp ứng điều trị nội khoa. Cắt một phần cơ thắt trong hậu môn (lateral internal sphincterotomy) giúp giảm co thắt cơ, tăng khả năng lành vết nứt và giảm nguy cơ tái phát.

Sử dụng thuốc bôi để điều trị nứt kẽ hậu môn

7. Nứt kẽ hậu môn có chữa khỏi dứt điểm không?

Nứt kẽ hậu môn có thể chữa khỏi hoàn toàn nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng phương pháp. Ngược lại, nếu vết nứt sâu, mạn tính hoặc điều trị không đúng, bệnh dễ tái phát và cần can thiệp y tế như thuốc bôi đặc trị hoặc phẫu thuật để khỏi hoàn toàn.

• Trường hợp nhẹ, cấp tính: Áp dụng chế độ ăn giàu chất xơ, uống đủ nước, vệ sinh hậu môn đúng cách, ngâm hậu môn trong nước ấm và dùng thuốc làm mềm phân hoặc thuốc bôi giãn cơ thắt hậu môn giúp vết nứt lành nhanh, giảm đau và tránh tái phát.
• Trường hợp nặng, mạn tính: Nếu vết nứt kéo dài trên 6 tuần hoặc tái phát nhiều lần, điều trị nội khoa có thể không đủ. Bác sĩ sẽ cân nhắc phẫu thuật cắt một phần cơ thắt trong hậu môn hoặc dùng thuốc đặc trị mạnh để giúp chữa khỏi hoàn toàn.

8. Điều trị nứt kẽ hậu môn tại Phòng khám đa khoa tiêu hóa việt

Tại Phòng khám đa khoa tiêu hóa việt, Bác sĩ Giang trực tiếp thăm khám với hơn 15 năm kinh nghiệm trong chuyên khoa Hậu môn – Trực tràng, đảm bảo chẩn đoán và điều trị chính xác. Phòng khám sử dụng thiết bị hiện đại như nội soi NBI, siêu âm tầng sinh môn để phát hiện tổn thương sớm và theo dõi tiến triển vết nứt.

Ưu điểm nổi bật tại Phòng khám đa khoa tiêu hóa việt:

• Bác sĩ chuyên môn cao: Bác sĩ Giang trực tiếp thăm khám, hơn 15 năm kinh nghiệm chuyên khoa Hậu môn – Trực tràng, đảm bảo chẩn đoán và điều trị chính xác.
• Thiết bị hiện đại: Nội soi NBI, siêu âm tầng sinh môn giúp phát hiện tổn thương sớm, theo dõi tiến triển vết nứt hiệu quả.
• Phác đồ cá nhân hóa: Điều chỉnh thuốc, thủ thuật laser hoặc phẫu thuật theo tình trạng từng bệnh nhân.
• Điều trị bảo tồn: Ưu tiên giảm đau, thúc đẩy lành vết nứt, hạn chế can thiệp phẫu thuật.
• Hồi phục nhanh và hạn chế tái phát: Kết hợp chăm sóc sau điều trị, tư vấn dinh dưỡng và lối sống hợp lý.
• Không gian riêng tư: Bảo mật thông tin, tạo sự thoải mái tối đa cho người bệnh.

Bác sĩ trực tiếp thăm khám và tư vấn điều trị nứt kẽ hậu môn

Nứt kẽ hậu môn là bệnh lý phổ biến, gây đau, chảy máu và khó đi vệ sinh. Nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách, bệnh nhẹ có thể chữa khỏi hoàn toàn. Trường hợp nặng hoặc mạn tính cần can thiệp y tế, bao gồm thuốc và phẫu thuật khi cần, để ngăn biến chứng. Việc duy trì chế độ ăn nhiều chất xơ, uống đủ nước, sinh hoạt lành mạnh và tái khám định kỳ giúp hỗ trợ hồi phục, giảm đau và hạn chế nguy cơ tái phát.