Trước khi nội soi đại tràng cần nhịn ăn bao lâu? Các mốc thời gian cần biết

Chào Hà, 

Thông thường, người bệnh cần nhịn ăn từ 6–8 tiếng và ngừng uống nước ít nhất 2 tiếng trước khi nội soi đại tràng. Trong thời gian nhịn ăn, chỉ được uống nước lọc, tuyệt đối không dùng sữa, cà phê, nước ngọt hay đồ uống có màu để tránh làm sai lệch hình ảnh nội soi. Việc nhịn ăn giúp làm sạch đại tràng, quan sát niêm mạc rõ hơn và giảm nguy cơ trào ngược khi gây mê, đảm bảo quá trình nội soi diễn ra an toàn và chính xác.

• Nếu nội soi buổi sáng: Ngưng ăn sau 22h tối hôm trước, có thể uống nước lọc nhưng phải ngừng hoàn toàn trước 2 tiếng khi nội soi.
• Nếu nội soi buổi chiều: Có thể ăn sáng nhẹ bằng cháo loãng, sau đó nhịn ăn hoàn toàn cho đến khi thực hiện nội soi. Nếu đói, có thể uống ít nước lọc, nhưng cũng nên ngừng trước 2 tiếng để đảm bảo an toàn.

Nên nhịn ăn ít nhất 6-8 tiếng trước khi nội soi đại tràng

1. Vì sao cần nhịn ăn trước khi nội soi đại tràng?

Nhịn ăn trước khi nội soi đại tràng là bước bắt buộc, giúp làm sạch ruột hoan toàn, đảm bảo hình ảnh quan sát rõ ràng, kết quả chính xác và an toàn trong quá trình gây mê.

Khi trong ruột còn thức ăn hoặc dịch tiêu hóa, bác sĩ sẽ khó quan sát, dễ bỏ sót tổn thương. Ngoài ra, việc không tuân thủ nhịn ăn có thể làm tăng nguy cơ tai biến khi gây mê. Cụ thể:

• Giúp quan sát niêm mạc rõ ràng hơn: Đại tràng sạch giúp hình ảnh nội soi sáng, không bị che khuất bởi cặn thức ăn, nhờ đó bác sĩ dễ dàng phát hiện polyp, viêm loét hoặc các tổn thương nhỏ.
• Giảm nguy cơ trào ngược khi gây mê: Khi dạ dày trống, hạn chế tình trạng dịch hoặc thức ăn bị trào ngược lên họng và đi vào phổi, tránh biến chứng nguy hiểm như viêm phổi hít.
• Hỗ trợ thao tác của bác sĩ: Ruột rỗng giúp ống nội soi di chuyển dễ dàng, tiếp cận sâu hơn vào các đoạn gấp khúc của đại tràng, giảm cảm giác đau tức và rút ngắn thời gian thủ thuật.
• Là yêu cầu bắt buộc trong quy trình chuẩn bị: Việc nhịn ăn luôn đi kèm với uống thuốc làm sạch ruột (như Fortrans, Fleet…) để đảm bảo đại tràng hoàn toàn trong suốt, tạo điều kiện cho nội soi diễn ra an toàn và chính xác nhất.

Nhịn ăn trước nội soi giúp quan sát niêm mạc rõ ràng hơn

2. Cụ thể nên ăn gì – kiêng gì trước khi nội soi đại tràng?

Trước khi nội soi đại tràng, người bệnh cần tuân thủ chế độ ăn nhẹ, ít chất xơ và dễ tiêu để làm sạch ruột, giúp hình ảnh nội soi rõ ràng và giảm rủi ro trào ngược.

• Trước 3 ngày nội soi:

Nên ưu tiên thức ăn dễ tiêu, ít chất xơ để giảm cặn trong ruột có thể ăn cháo, súp, cơm mềm, mì trắng, trứng luộc, cá hấp hoặc thịt nạc. Những món này giúp tiêu hóa nhẹ nhàng, không gây đầy hơi và hạn chế chất thải trong lòng đại tràng.

Ngoài ra, cần tránh rau xanh nhiều chất xơ, trái cây có hạt (ổi, thanh long, kiwi…), ngũ cốc, bắp, đậu, các loại hạt, thịt đỏ và đồ chiên rán. Các thực phẩm này dễ tạo cặn hoặc dính vào thành ruột, khiến hình ảnh nội soi bị mờ và khó quan sát.

• 1 ngày trước nội soi:

Một ngày trước khi soi, người bệnh chỉ nên dùng thức ăn dạng lỏng, ít cặn như cháo loãng, nước lọc, nước đường hoặc nước ép trong (táo, lê). Đây là giai đoạn quan trọng để chuẩn bị cho việc làm sạch ruột bằng thuốc xổ.

Từ sau 22h đêm hôm trước, cần nhịn ăn hoàn toàn, chỉ được uống nước lọc nếu khát. Việc này giúp dạ dày và ruột được trống hoàn toàn, hạn chế tình trạng trào ngược hoặc nôn ói khi gây mê.

• Ngày nội soi:

Trong ngày thực hiện nội soi, tuyệt đối không ăn hay uống bất kỳ thứ gì trước 6- 8 tiếng, bao gồm sữa, cà phê, nước ngọt hoặc đồ uống có màu. Nếu được chỉ định, bệnh nhân cần uống dung dịch làm sạch ruột (như Fortrans hoặc Fleet) khoảng 4–5 tiếng trước giờ nội soi, theo đúng hướng dẫn của bác sĩ.

Trước khi nội soi ít nhất 2 tiếng, nên ngưng uống nước hoàn toàn để đảm bảo dạ dày rỗng, tránh trào ngược trong quá trình gây mê và giúp bác sĩ quan sát niêm mạc rõ ràng nhất.

Không nên ăn uống gì trước khi nội soi đại tràng

3. Những sai lầm thường gặp khi chuẩn bị nội soi đại tràng

Nhiều người gặp sai lầm khi nội soi đại tràng như ăn nhẹ buổi sáng vì nghĩ không ảnh hưởng, không uống đủ nước khi dùng thuốc xổ, sử dụng nước có màu hoặc cà phê trước khi soi, không ngưng thuốc như PPI hay sắt theo hướng dẫn của bác sĩ.

• Ăn nhẹ buổi sáng: Dù chỉ là cháo hay sữa, thức ăn vẫn khiến hình ảnh nội soi bị che khuất, dễ bỏ sót polyp hoặc ổ viêm nhỏ.
• Không uống đủ nước khi xổ ruột: Khi lượng nước không đủ, ruột không sạch, buộc phải hoãn hoặc làm lại nội soi.
• Uống nước có màu hoặc cà phê trước nội soi: Những loại đồ uống này làm đục hình ảnh nội soi, gây khó khăn trong việc quan sát niêm mạc.
• Không ngưng thuốc PPI hoặc sắt: Hai nhóm thuốc này có thể làm đổi màu niêm mạc, ảnh hưởng đến khả năng phát hiện tổn thương.

Theo bác sĩ Đỗ Anh Giang – chuyên khoa Tiêu hóa, phòng khám nội soi Dr.Giang, cho biết: “Nhiều bệnh nhân phải dừng nội soi giữa chừng do ăn sáng hoặc ruột chưa sạch, vừa lãng phí thời gian, chi phí, vừa tiềm ẩn nguy cơ phải gây mê lại.”

Bác sĩ Giang chia sẻ trước khi nội soi đại tràng cho bệnh nhân

4. Các phương pháp nội soi đại tràng hiện nay 

Hiện nay, các phương pháp nội soi đại tràng phổ biến gồm: nội soi đại tràng thường (không gây mê), nội soi đại tràng gây mê và nội soi NBI phóng đại 100x. Mỗi phương pháp có đặc điểm và ưu điểm riêng, phù hợp với từng nhóm người bệnh khác nhau như sau:

Lời khuyên:

Việc tuân thủ đúng hướng dẫn nhịn ăn, làm sạch ruột và lựa chọn phương pháp nội soi phù hợp là yếu tố quyết định giúp kết quả chính xác và quá trình diễn ra an toàn. Hà nên trao đổi trước với bác sĩ về tình trạng sức khỏe, tiền sử bệnh và khả năng chịu đau để được chỉ định phương pháp nội soi thích hợp – đặc biệt là khi có bệnh nền hoặc đang sử dụng thuốc dài ngày.