Uống paracetamol bao lâu thì đào thải hết

Paracetamol được hấp thu nhanh chóng từ đường tiêu hóa và đi đến gan để chuyển hóa. Có ba con đường chuyển hóa chính:

• Glucuronide hóa (chiếm ~60%): Đây là con đường chủ yếu. Paracetamol được liên kết với acid glucuronic để tạo thành một chất liên hợp không độc hại, tan trong nước.
• Sulfate hóa (chiếm ~35%): Paracetamol được liên kết với sulfat để tạo thành một chất liên hợp không độc, cũng tan trong nước.
• Oxy hóa (chiếm <5%): Một lượng nhỏ Paracetamol được chuyển hóa bởi hệ enzyme Cytochrome P-450 (chủ yếu là CYP2E1) để tạo ra một chất chuyển hóa trung gian độc hại gọi là N-acetyl-p-benzoquinone imine (NAPQI).

Trong điều kiện bình thường, gan có lượng dự trữ glutathione đủ để nhanh chóng liên kết với NAPQI, biến thành  chất không độc và dễ dàng đào thải. Do đó, ở liều điều trị, NAPQI không gây ra tổn thương cho gan.

Cơ chế đào thải Paracetamol

Khi dùng quá liều, các con đường chuyển hóa chính (glucuronide hóa và sulfate hóa) sẽ bị bão hòa. Điều này khiến lượng lớn Paracetamol phải đi theo con đường oxy hóa, tạo ra  lượng NAPQI khổng lồ. Lúc này, nguồn dự trữ glutathione của gan bị cạn kiệt, không đủ để trung hòa toàn bộ NAPQI.

Paracetamol sẽ đào thải sau vài giờ sử dụng

Paracetamol là loại thuốc phổ biến và an toàn khi dùng đúng liều lượng. Tuy nhiên, dùng quá liều có thể gây ra nhiều tác hại nghiêm trọng, đặc biệt là tổn thương gan.

Các nguy cơ chính khi dùng quá liều Paracetamol bao gồm:

• Tổn thương gan: Khi quá liều, gan không đủ chất glutathione để giải độc, dẫn đến sự tích tụ của chất độc và gây hoại tử tế bào gan. Tình trạng này có thể dẫn đến suy gan cấp tính và thậm chí tử vong.
• Suy thận: Quá liều Paracetamol cũng có thể gây tổn thương thận, dẫn đến suy thận cấp, tiểu ra máu hoặc khó tiểu tiện.
• Các triệu chứng ban đầu: Trong 24 giờ đầu sau khi quá liều, người bệnh có thể không có triệu chứng hoặc có các biểu hiện không đặc hiệu như buồn nôn, nôn, chán ăn, đau bụng.
• Diễn biến nặng hơn: Sau 24 – 72 giờ, các triệu chứng có thể nặng hơn với biểu hiện đau hạ sườn phải, vàng da, tăng men gan. Nếu không được điều trị kịp thời, tình trạng có thể tiến triển thành suy đa tạng, hôn mê và gây tử vong.

Tốc độ đào thải Paracetamol khỏi cơ thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như: chức năng của gan và thận, liều lượng và tần suất sử dụng, tuổi tác, lối sống sinh hoạt,…

• Chức năng gan và thận: Gan là cơ quan chính chuyển hóa Paracetamol, nếu gan bị tổn thương do viêm gan, xơ gan hay gan nhiễm mỡ, khả năng đào thải thuốc sẽ giảm đáng kể. Thận cũng đóng vai trò quan trọng trong việc loại bỏ các chất chuyển hóa ra ngoài cơ thể, vì vậy khi chức năng thận suy yếu, quá trình đào thải thuốc cũng bị chậm lại.
• Liều lượng và tần suất sử dụng: Việc dùng Paracetamol liều cao hoặc lặp lại nhiều lần khiến gan phải hoạt động quá mức. Điều này không chỉ kéo dài thời gian tồn tại của thuốc trong cơ thể mà còn làm tăng nguy cơ hình thành chất chuyển hóa độc hại (NAPQI), có thể gây tổn thương gan nếu tích tụ nhiều.
• Tuổi tác và cơ địa: Trẻ sơ sinh và người cao tuổi thường có hệ enzym gan hoạt động chưa hoàn thiện hoặc đã suy giảm, khiến tốc độ chuyển hóa Paracetamol chậm hơn so với người trưởng thành khỏe mạnh. Ngoài ra, yếu tố di truyền cũng quyết định phần nào khả năng hoạt động của các enzym gan, từ đó ảnh hưởng đến quá trình đào thải thuốc.
• Lối sống và dinh dưỡng: Những người có lối sống không lành mạnh như uống nhiều rượu, hút thuốc hoặc bị suy dinh dưỡng thường có sự thay đổi trong khả năng chuyển hóa thuốc. Đặc biệt, rượu kích thích enzym CYP2E1, làm tăng lượng NAPQI sinh ra, khiến gan dễ bị tổn thương hơn khi dùng Paracetamol.
• Tương tác thuốc: Sử dụng Paracetamol đồng thời với một số thuốc khác có thể làm thay đổi tốc độ đào thải. Các thuốc như rifampicin, carbamazepin hay phenytoin làm tăng hoạt động enzym gan, thúc đẩy quá trình chuyển hóa nhanh hơn. Ngược lại, isoniazid có thể ức chế enzym, khiến việc đào thải thuốc bị chậm lại.

Uống thuốc quá liều sẽ gây ảnh hưởng đến chức năng gan

Khi gan bị ảnh hưởng bởi Paracetamol, người bệnh có thể gặp các biểu hiện như: mệt mỏi, buồn nôn, nôn ói, vàng da, vàng mắt, đau tức vùng hạ sườn phải, rối loạn đông máu (bầm tím, chảy máu kéo dài) và thay đổi về ý thức như lú lẫn hoặc hôn mê. Các triệu chứng này không xuất hiện ngay lập tức mà tiến triển theo từng giai đoạn, bắt đầu từ khoảng 24 giờ sau khi dùng thuốc quá liều và nặng dần nếu không được xử trí kịp thời.

• Giai đoạn 1 (trong 24 giờ đầu): Người bệnh có thể thấy buồn nôn, nôn, chán ăn, vã mồ hôi hoặc mệt mỏi. Tuy nhiên, cũng có trường hợp hoàn toàn không có biểu hiện rõ rệt.
• Giai đoạn 2 (sau 24  – 48 giờ): Đau tức vùng gan (hạ sườn phải), xét nghiệm máu cho thấy men gan (AST, ALT) tăng cao và thời gian đông máu bắt đầu kéo dài.
• Giai đoạn 3 (từ ngày thứ 3 – 5): Bệnh phát triển nặng với tình trạng vàng da, vàng mắt. Các triệu chứng ban đầu như buồn nôn, nôn có thể quay trở lại hoặc trở nên trầm trọng hơn.

Dấu hiệu suy gan rõ rệt: Khi tổn thương gan nghiêm trọng, bệnh nhân có thể bị vàng da rõ rệt, mệt mỏi nhiều, lú lẫn, ngủ gà hoặc rơi vào hôn mê do não gan.

Biến chứng toàn thân: Ngoài suy gan, người bệnh còn có nguy cơ gặp phải suy thận, hạ đường huyết, rối loạn đông máu và bệnh não do gan, làm tăng mức độ nguy hiểm đến tính mạng.